De enige manier om écht te begrijpen wat Ayahuasca kan brengen, is om het zelf te ervaren. Onze journalist Marijke van der Linde woont een ceremonie bij met Shipibo-sjamanen uit de Amazone en komt oog in oog te staan met haar ‘demonen’.
Samen met veertien andere dappere deelnemers zit ik in een kring. We hebben ons verzameld in een opgeknapte boerderij in het Gelderse Vierakker en iedereen draagt witte kleding, want dat wordt geassocieerd met liefde en licht. Zodra de duisternis over de weilanden valt, spreekt Ayahuasqero en eigenaresse van De Innerlijke Reis Quinne van Kessel een intentie uit, een gebed.
Ayahuasca wordt meestal ’s avonds gedronken, omdat je dan minder afleiding hebt van de buitenwereld. We houden elkaars handen vast. “Moge hetgeen wat gezien wil worden, gezien worden, hetgeen wat gevoeld wil worden, gevoeld worden en hetgeen wat geheeld wil worden, geheeld worden.”
Angsten onder ogen zien
Ik heb kramp in mijn buik en mijn handen zijn klam. Het is bijna zo ver: ik ga Ayahuasca drinken en de angst voor het onbekende heeft zich in mij genesteld. Ze zeggen dat het plantenbrouwsel helpt jezelf te bevrijden van onverwerkte trauma’s, mits je je angsten en pijn onder ogen durft te komen. Wat ga ik tegenkomen?
“Je kunt je leven gaan aanschouwen vanuit een helicopterview en allerlei inzichten krijgen. Misschien herbeleef je trauma’s uit je geboorte of je peuter- of pubertijd. Verdriet, angst en boosheid kunnen omhoog komen, maar ook gevoelens van liefde. Alles mag er zijn”, zegt Quinne.
Ze adviseert om te focussen op de ademhaling en eventueel een bodyscan uit de mindfulness te doen, als je angstig wordt. Zo verlies je jezelf niet teveel in het denken, wat vaak nog meer angst aanwakkert. “Ga naar de angst toe. Daarachter liggen vaak de mooiste schatten. Bedenk je dat het altijd overgaat en als je er zelf niet uitkomt, zijn we er voor je.”
Overgave
Quinne legt ook uit dat het lijf soms helpt met overgave aan angst door letterlijk over te geven: emoties belanden dan in de emmer. Of ze komen er aan beide kanten tegelijk uit. “Neem dan een emmertje mee naar het toilet. Wij legen de emmers en brengen je naar de wc, want je kunt je oriëntatie kwijt zijn en lopen is dan lastig.”
Er ontsnapt mij een zenuwachtige lach. Mijn God, waar ben ik aan begonnen? Toch voel ik ook vertrouwen dat dit mystieke ritueel mij iets kan brengen. Ik heb nu diverse mensen geïnterviewd, die ieder een indrukwekkend verhaal over persoonlijke transformatie met mij deelden.
Èn ik voel me veilig. Quinne en haar team van begeleiders hebben allemaal een medische of therapeutische achtergrond en zijn ervaren met het drinken van Ayahuasca. En de Shipibo-sjamanen worden gezien als de meest ervaren en krachtige helers in de Amazone…
De sjamanen
“Buenas Noches”. Sjamanen Genaro en Gilberto van de Pachamama Tempel in Peru komen de ruimte binnen. Ze dragen gewaden met prachtige patronen, die kenmerken van geneeskrachtige planten moeten voorstellen. Ze verbinden zich al jaren met allerlei medicinale planten uit de Amazone door extracten te drinken en daarna een strikt dieet te volgen (geen zout, suiker, alcohol en seks). Zo kan de werking integreren in hun lichaam. Straks zullen ze ook Ayahuasca drinken, om op dezelfde golflengte als ons te komen en ons zo energetisch te helen.
"Het is stil en ik verveel me. Waar moet ik me nu op concentreren? Ik realiseer me dat ik over het algemeen moeilijk kan ontspannen"
“De Shipibo-sjamanen geloven dat alles in deze wereld bezield is en bewustzijn en intelligentie heeft. De ziel van de planten helpt hen blokkades in mensen waar te nemen en op energetische wijze op te heffen”, vertelt Erik Hendriks, een Nederlander die bij hen in opleiding is tot sjamaan. De ziel van de plant? Energetisch helen? Hmmm. Ik vind het heel ver gaan allemaal, maar ja: wat weet ik nou van oeroude junglerituelen?
Terwijl de sjamanen onverstaanbare intenties in de schenkfles met de donkerbruine heelmeester fluisteren, komen wij om beurten naar voren en drinken een beker met de mysterieuze substantie. De meeste deelnemers trekken een vies gezicht, sommigen kokhalzen. Het smaakt bitter, rokerig en aards. Nu is er geen weg meer terug…
Een innerlijke reis
We installeren ons op een matras met dekbed en kussen. Het advies is om straks op je rug te gaan liggen met je ogen dicht en niet met anderen te praten, zodat het echt een innerlijke reis wordt. Dat maakt me nóg zenuwachtiger. Geen afleiding, alleen maar met jezelf zijn. De lichten worden gedimd.
Eerst liggen we een tijdlang in het donker, te wachten op de werking. Het is stil en ik verveel me. Kan er geen muziek aan, denk ik geïrriteerd. Waar moet ik me nu op concentreren? Ik realiseer me dat ik over het algemeen moeilijk kan ontspannen. Whatsapp, Facebook, Netflix, e-mailen: net zoals velen van mijn generatie ben ik verslaafd geraakt aan afleiding. Gewoon mijmeren en voelen ben ik niet meer zo gewend.
Dat merk ik vooral als ik ‘s avonds in bed lig, het eerste echte rustmoment van de dag. Het duurt lang voordat ik slaap val. Ik ga steeds verliggen omdat mijn schouders en nek verkrampt zijn en word vaak ’s nachts wakker. Een van de resultaten van jarenlang hard werken en weinig rust nemen.
Stilte
Na een tijdje krijg ik het warm en dan weer koud. Ook krijg ik overal fijne tintelingen, alsof er energie door mij heen stroomt. Fysieke sensaties zijn een teken dat Ayahusca begint te werken. En dan ben ik opeens omringt door stilte. Een stilte die me zo ontroert dat de tranen in mijn ogen springen. Wauw! Dus zó is het om bijna geen gedachten te hebben (behalve de gedachte dat ik geen gedachten heb).
Het voelt alsof ik door het heelal zweef, zoveel ruimtelijkheid ervaar ik. Ik kan eindelijk ontspannen. Écht ontspannen. Ik zucht en rek me uit. Mijn lijf voelt zacht en sterk tegelijk. Het bed voelt als fluweel: opeens lig ik heerlijk. Ik kronkel van genot en realiseer me hoezeer gedachten invloed hebben op onze gesteldheid.
Ook mijn zintuigen werken als nooit tevoren. Het gekraak van een deur die opengaat komt binnen alsof ik een koptelefoon van hoge kwaliteit op heb. En even valt er een reepje licht over mijn gezicht, alsof er een schijnwerper op mij is gericht. Zijn wij eigenlijk veel sensitiever dan we denken?
"De werking van Ayahuasca is (bijna) onmogelijk om uit te leggen. De taal die wij gebruiken om betekenis te geven aan dingen lijkt op alle fronten tekort te schieten aan de ervaring"
Ondanks dat ik mijn ogen dicht heb zie ik waanzinnige patronen: allemaal stipjes die samen diamantachtige vormen hebben aangenomen. Zijn het dezelfde patronen die de sjamanen op hun gewaden dragen, de kenmerken van Ayahuasca?
Inzichten
Ook lijken gekleurde lichtjes naar mij te knipogen, als fonkelende sterren aan de hemel. De schoonheid van de stilte lijkt zich aan mij te openbaren, of zoiets. Ik moet hardop lachen. Wat zeg ik nu? Hoe ga ik deze ervaring in hemelsnaam verwoorden?
De werking van Ayahuasca is (bijna) onmogelijk om uit te leggen. Je bewustzijn wordt zo dusdanig verruimd, dat je het mens-zijn even lijkt overstijgen. En de taal die wij gebruiken om betekenis te geven aan dingen lijkt op alle fronten tekort te schieten aan de ervaring. Ik hoop dat mijn poging recht doet aan de belevenis.
Even is het alsof mijn hart opengaat en ik voel intense dankbaarheid voor het leven. De liefdevolle mensen om mij heen, de mooie reizen die ik mag maken en de ruimte die ik heb om me te persoonlijk en zakelijk te ontwikkelen. Maar dan keert het tij en word ik overvallen door verdriet.
Ik heb altijd een kinderwens gehad, maar ben nog niet de juiste partner tegen gekomen. Omdat ik 36 ben, wordt het steeds spannender of ik ooit moeder zal worden. In het dagelijks leven voel ik het gemis vaak, maar nu lijk ik er echt even stil bij te staan. Ik huil tot mijn kussen nat is en mijn tranen op zijn. Het lucht op.
Even later krijg ik enorme kramp in mijn baarmoeder. Het is dezelfde zeurende pijn die ik heb tijdens mijn menstruatie. De laatste jaren heb ik zoveel kramp dat ik drie dagen lang dag en nacht pijnstillers moet slikken. Diverse medische onderzoeken wijzen op niets uit.
Wat wil mijn lichaam me vertellen? Is het de (symbolische) pijn van nog geen kind te hebben gedragen? Is het stress die invloed heeft op mijn hormoonhuishouding en menstruatieklachten veroorzaakt? Of heb ik daar soms trauma’s opgeslagen?
Energetisch helen
De kramp intensiveert en op het moment dat ik denk het niet meer te kunnen dragen komt een van de sjamanen achter mij zitten. Hij zit daar een tijdje en fluistert onverstaanbare dingen. En dan… vloeit de pijn weg. Even denk ik dat ik mezelf voor de gek houd. Ik concentreer me op mijn baarmoeder en speur in gedachten elk plekje af op zoek naar de pijn die er zojuist was. Totdat ik me realiseer dat het écht weg is.
"Wat wil mijn lichaam me vertellen? Is het de (symbolische) pijn van nog geen kind te hebben gedragen?"
De sjamaan verdwijnt en een tijdje later hoor ik hem samen met zijn compagnon de zogeheten ‘icaros’ zingen. Met deze medicijnliederen slaan de sjamanen een brug tussen hun eigen energie en die van de mensen die ze helpen. Ze zien alles als energie en die energie ‘reist’ als het ware op de geluidstrillingen van de zang. Er zit iets geruststellends en liefdevols in. De teksten zijn vaak heel letterlijk ‘ik haal negatieve energie uit jou’, ‘ik maak je schoon’, hoor ik later van Erik.
Medicijnliederen
De icaros hebben enorme impact op de groep, alsof er een grote golf met energie door iedereen heen gaat. Naast mij begint iemand over te geven. Even verderop nog iemand. Uiteraard komen ook die geluiden keihard binnen. Ik slik en probeer mijn eigen opkomende misselijkheid weg te drukken. Dan begint iemand te schreeuwen: een trauma komt naar de oppervlakte. Het lijkt alsof alle ellende die we in ons lijf hebben opgeslagen eruit wordt getrild. Ik krimp ineen. ‘Nee, ìk wil er niet aan toegeven’, zegt een stemmetje in mij.