PEDAGOOG OLGA MIDDENDORP IN HAAR KINDEROPVANG HET SPEELATELJEE. FOTO EMILY MATTAKA
Haar droom was om een nieuw soort kinderopvang te creëren. Een kleine community. Een vruchtbare omgeving van ouders en verzorgers waar het kind centraal staat. Een omgeving waar met hoofd, hart en handen gespeeld en gewerkt wordt. Die droom is nu werkelijkheid. Pedagoog Olga Middendorp (29) opende in 2015 de deuren van Het Speelateljee. Een antroposofisch kinderopvang op basis van natuurlijk ouderschap waarbij gebruik gemaakt wordt van duurzame materialen en biologisch eten.
Wat onderscheidt een antroposofisch kinderdagverblijf van een regulier kinderdagverblijf?
“Bij een antroposofisch kinderdagverblijf is de voeding een belangrijk onderdeel. Eerbied voor mens, dier en natuur. Zo veel mogelijk gebruik maken van natuurlijke materialen, zoals de bedjes van katoenen stof, de zachte poppen, natuurlijke verf. Zo min mogelijk gebruik van plastic materiaal omdat dit schadelijk is voor de natuur, maar ook omdat dit vaak speelgoed is dat erg gedetailleerd vervaardigd is, vanuit onze volwassen visie bedacht met alle details er op en er aan. Binnen de antroposofie kan een blok hout voor een kind ook een auto zijn.”
Spelen met hoofd, hart en handen. Hoe werkt dat?
“Ik zie het kind als een eigen persoonlijkheid waar je met respect mee omgaat. Ik wil ze geen trucjes aanleren van ‘zo hoor je je te gedragen’. Vanuit het hart werken, is de mens zien zoals deze is. Met handen werken, bedoel ik dat we vooral veel doen. Als we bijvoorbeeld brood bakken dan doen we dat samen, ik ga hen niet vertellen wat er allemaal in zit. Gaandeweg door te doen, leren ze vanzelf wat er in zit. Het hele proces van brood bakken leer je met je hoofd, je doet het met je handen. Voordat we gaan eten zingen we ook altijd een lied, dat we dankbaar zijn voor de aarde en dat we mogen eten. Steeds zijn er kleine aanknopingspunten waarmee alles met elkaar en met de natuur in verbinding staat. Het is een holistische benadering.”
Kinderen hebben allemaal hun eigen ritme. Hoe ga je daar mee om?
“Er wordt gedacht dat kinderen zo snel mogelijk in hetzelfde ritme moeten komen, in hun eigen bed moeten slapen en daarbij niet ‘verwent’ mogen worden. Daar ben ik het niet mee eens. Wat is verwennen eigenlijk? Kinderen zoeken geborgenheid en vertrouwen, als dat er is dan kan heel veel. Naar mijn idee is het vanuit een maatschappelijk en financieel gedachtengoed dat kinderen in een bepaald systeem geduwd worden. Op een bepaalde tijd slapen en voeden. In Het Speelateljee kunnen kinderen hun eigen proces doormaken. Als een kindje moet slapen dan brengen we hem of haar samen naar bed en dan gaan we in de tussentijd iets anders doen. Wanneer iedereen wakker is gaan we bijvoorbeeld naar buiten. Het belangrijkste voordeel van mijn situatie is dat ik minder kinderen heb dan een regulier kinderdagverblijf, hierdoor ben ik flexibel en is het overzichtelijk.”
Welke manieren zijn er nog meer om bewust op te voeden?
“Veel mensen willen graag bewuster leven en meer stil staan bij waar ze mee bezig zijn. Er zijn veel mogelijkheden om dit te doen, bijvoorbeeld met Mindfullness. Natuurlijk Ouderschap is een manier om bewuster bezig te zijn met de opvoeding. Deze stroming gaat uit van liefde en respect en begeleidt de ouder tijdens de zwangerschap en zet een liefdevolle hechting op vanaf baby tot aan volwassenheid. Natuurlijk Ouderschap heeft veel overlappingen met de antroposofie. Er is tegenwoordig veel mogelijk als je bewust wilt opvoeden, het hoeft niet allemaal onder de noemer antroposofie te vallen. Ik combineer ook visies, zo ben ik bij Natuurlijk Ouderschap constant bewust van mezelf en van wat de ander wil. Dit probeer ik ook in Het Speelateljee door te voeren.”
Je gelooft niet in straf geven. Hoe doe je dat?
“Kinderen hebben in Het Speelateljee weinig prikkels. Het is een rustige omgeving waarbij een vaste dagindeling hoort. ’s Morgens worden papa en mama uitgezwaaid voor het raam, om half tien gaan we samen fruit eten en liedjes zingen. Dit zorgt voor houvast en veiligheid. Het beste is om de situatie voor te zijn. Ik voel het meteen, je merkt het als de energie in de groep verandert. Dan kan ik er bij gaan kijken en dan lost het zich vanzelf vaak op. Onze natuurlijke neiging is om er tussen te springen, maar vaak kunnen kinderen het prima zelf oplossen. Ik wil er niet als een oordelend persoon tussendoor wandelen. Als er echt wat is dan kom ik er bij en leg ik uit dat het niet fijn is of dat het pijn doet. We geven elkaar dan bijvoorbeeld een aai om er toch even bij stil te staan. Maar ik wil er niet te lang op focussen. Ik werk liever voorwaarde scheppend.”
Is het Speelateljee geworden wat je gehoopt had?
“Ik hoopte op een groepsdynamiek. Dat is gelukt. We zijn echt een clubje. We zijn een gang. Ouders spreken onderling met elkaar af. Iedereen woont hier in de buurt. We zijn een community. Als ik kook dan mogen de kinderen meedoen. Tafel dekken mogen ze helpen. Amsterdam is onze speeltuin, we gaan naar musea of de kinderboerderij. Dat kan ook doordat ik met minder kinderen werk. Dan is er letterlijk ruimte om met alles mee te doen.”
Hoe blijf je als pedagoog bij?
“Alles is constant een reflectie op mezelf. Waar leef ik voor en hoe doe ik de dingen? Als ik zacht praat of als iets mij heel erg opwindt, of mij misschien wel herinnert aan iets wat ik niet fijn vond als kind, kan je op de automatische piloot ergens invliegen. Ook daar reageren kinderen weer op. Het is een constante wisselwerking. Bij de supervisie van Drakepit (antroposofisch gastouderbureau in Utrecht red.) kunnen we dit soort dingen terugkoppelen. We halen zo’n situatie naar voren en praten erover. Leuke leermomenten zijn dat. Drakepit is het enige gastouderbureau in Nederland, naar mijn weten, die regelmatig bijscholing geeft en supervisie en werkgroepen aanbiedt aan gastouders.”
Wat is jouw belangrijkste standpunt?
“Ik geloof dat ieder gezond kind vroeg of laat wel meekomt. Bijvoorbeeld als een kindje heel veel en lang kwijlt kan je daar allerlei dingetjes tegen doen. Ik maak daar liever niet zo’n punt van. Als een kindje steeds spulletjes afpakt van de ander, leg ik daar niet de focus op , maar creëer ik een situatie waarbij het kindje meer zijn eigen ding kan doen. Hij is er blijkbaar nog niet aan toe om te delen. Ik wil voorwaarde scheppend werken. Het belangrijkste is dat je het vertrouwen hebt dat het vroeg of laat goed komt.”
Olga Middendorp (29) werkt sinds 2007 in de kinderopvang. Zij is pedagoog en afgestudeerd in de master Kindersociologie en Kinderrechten. Zij is nu zelfstandig ondernemer van een antroposofisch kinderopvang voor maximaal 4 kinderen per dag. Bij het Speelateljee zijn tevens ook 3 ateliers die gehuurd worden door kunstenaars. De kinderen komen er regelmatig over de vloer om de kunstwerken te bewonderen. www.hetspeelateljee.nl