Foto: Annelies Kietselaer
Of het nou gaat om samenwerking tussen fysiotherapeut en psycholoog, of tussen chirurg en lichaamsgericht therapeut: volgens multidisciplinair therapeut Annelies van Dam (33) hebben patiënten met chronische klachten een holistische benadering nodig. “Spieren reageren ook op emoties.”
“Filosoof Descartes zei: ‘ik denk dus ik ben’ en scheidde daarmee het lichaam van de geest. Veel in de westerse medische wereld is gebaseerd op die gedachte. Maar zodra er ‘denken’ is, reageert het hele lichaam. Alleen al een geur of deuntje kan een trauma triggeren”, zegt Annelies. Als multidisciplinair therapeut helpt zij cliënten op holistische wijze. Ze is yogadocent, werkt als gedragsmatig fysiotherapeut en basispsycholoog in de revalidatiezorg en biedt regressietherapie en coaching aan in haar eigen praktijk. Bevlogen en pragmatisch zijn twee woorden die op haar van toepassing zijn.
Eigen praktijk
In de toekomst hoopt ze steeds meer cliënten te ontvangen in haar eigen praktijk. Hier heeft ze namelijk de vrijheid om al haar kennis gelijkwaardig in te zetten, afhankelijk van wat een cliënt nodig heeft. “In de revalidatietrajecten integreer ik mijn verschillende werkwijzen ook al, maar er is natuurlijk een grens. Ik kan bijvoorbeeld niet zomaar regressietherapie inzetten. Maar ik laat de patiënt wel contact maken met yoga of stil staan bij de relatie tussen lichamelijke pijn en onderliggende emoties. Dat is waardevol. Patiënten die ik in de revalidatietrajecten behandel, zouden lang niet allemaal vanuit zichzelf naar mijn praktijk komen.”
Verwijs door
We komen terug op de gedachte van Descartes. “Specialisten benaderen patiënten vaak heel praktisch. Er is iets met de het schoudergewricht, en de chirurg sleutelt eraan. Maar een lichaam reageert ook op emotie. Die patiënt heeft misschien wel chronische pijnklachten omdat hij of zij getraumatiseerd is. Soms is een operatie nodig, maar die onderlaag moet je ook aanpakken, anders kom je niet tot de kern.”
Annelies geeft nog een voorbeeld: pijnbehandelingen bij de pijnpoli. Patiënten blijven terugkomen, want op een gegeven moment is de behandeling uitgewerkt. “Dan moet je je als behandelaar achter je oren krabben. Het lichaam blijft signalen afgeven dat er iets op een dieper niveau niet in orde is. Iemand overbelast zichzelf misschien. Dan is er gedragsverandering nodig.” De arts zou verder moeten kijken en doorverwijzen naar een psycholoog of lichaamsgericht therapeut. Dit geldt net zo goed voor de medisch-filosofisch behandelaar. “Als je merkt dat je behandeling niet werkt, heeft je patiënt misschien een ander specialisme nodig.”
Holistische benadering
Tijdens haar eerste baan als fysiotherapeut ontdekte Annelies hoe effectief een holistische benadering is voor mensen met chronische pijnklachten. Ze werkte bij een revalidatiecentrum waar een multidisciplinaire werkwijze de standaard is. Onder andere een psycholoog, een ergotherapeut en een fysiotherapeut begeleiden patiënten. “Dat vond ik zó interessant. Ik ontdekte dat de oefeningen op zichzelf vaak niet het verschil maken, maar dat er gedragsverandering nodig is. Het gaat erom dat mensen begrijpen hoe hun lichaam werkt, en wat ze zelf doen om hun klachten in stand te houden. Dan begin je de mens achter de klacht te zien.”
Yoga
Een studie psychologie volgde. Het was gedurende deze reguliere opleiding dat Annelies in contact kwam met alternatieve geneeswijzen. “Keihard studeren, kickboxen, halve marathons rennen: ik was altijd heel sportief en prestatiegericht. Totdat ik mijn kruisband scheurde en ‘verplicht’ rustig aan moest doen. Ik besefte dat ik mijn lijf vaak overbelastte. Regelmatig liep ik rond met stress-, rug-, schouder- en nekklachten. Eigenlijk was ik zelf een patiënt met chronische pijn. Een vriendin bracht mij in contact met yoga. Voor het eerst luisterde ik echt naar de signalen van mijn lichaam. Toen wilde ik een goede yogi worden en ging ik het yogapad in eerste instantie redelijk prestatiegericht op. Pas op de yogaopleiding begreep ik wat yoga echt inhield en lukte het om ‘presteren’ meer los te laten.”
Een completere benadering
Het prestatiegerichte wilde Annelies ook op een dieper niveau onderzoeken. Per toeval kwam ze bij een hypnotherapeut terecht. “Die behandelingen waren erg effectief. Anders dan bij bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie komt alle belangrijke informatie op heel onbewust niveau naar boven. Dankzij de lichaamsgerichte benadering kom je snel tot de kern. Ik vond dat zó waardevol en schreef mij in voor de opleiding tot regressietherapeut. Toen viel alles op z’n plek, net zoals bij yoga. Binnen dit soort alternatieve therapieën wordt de mens als één geheel gezien (een mens dat denkt, voelt een waarneemt) en werk je ook met de ontwikkeling van de ziel. Die benadering vind ik veel completer.”
Toch heeft Annelies net zoveel profijt van haar medische kennis. Als fysiotherapeut coacht ze ook mentaal. Als yogadocent past ze de houdingen aan voor deelnemers met bijvoorbeeld een hernia. “Twee collega-regressietherapeuten volgen een opleiding bij Con Amore. Moet ik echt weten hoe een hartklep werkt, dachten ze in het begin. Nu vinden ze het erg prettig. Straks krijg je die patiënt die laag belastbaar is door hartklachten. Dan weet je wanneer je deze persoon moet doorverwijzen naar een reguliere arts. Met die kennis creëer je veiligheid. Daar sta ik achter.”
Betere samenwerking
Hoe kunnen reguliere en complementaire artsen beter samenwerken? “Ik denk dat veel medisch-technisch behandelaars weinig afweten van complementaire therapie of er misschien over oordelen. Het zou mooi zijn als tijdschriften van reguliere beroepsverenigingen artikelen publiceren over alternatieve therapieën en andersom, net zoals Con Amore dat doet.”
Toch ziet Annelies ook al veel samenwerkingen ontstaan. “Beroepsverenigingen, zoals het KNGF (voor fysiotherapie) en NIP (paramedisch instituut), bieden steeds vaker cursussen aan op het gebied van gedragsverandering. En binnen de psychologie zijn lichaamsgerichte technieken, zoals traumatherapie EMDR en ACT (Acceptance & Commitment Therapy), populair. Binnen dit vakgebied ziet men ook in dat alleen ‘praten over’ soms niet voldoende is, en dat problemen net zo goed in het lichaam verankerd zijn.”
Overigens is een multidisciplinaire benadering bij mensen met acute klachten volgens Annelies helemaal niet altijd noodzakelijk. Als je tijdens volleyballen door je enkel gaat heb je vooral een technisch fysiotherapeut nodig. En wil je meer inzicht in je denkpatronen of bepaald gedrag? Dan kun je goed terecht bij een basispsycholoog. “Niet iedereen hoeft de diepte in.”