Langdurige stress maakt je vatbaarder voor virussen, toont de wetenschap aan. Maar hoe blijf je weerbaar als alle zekerheden in je leven wegvallen, zoals nu in tijden van de Coronacrisis? We vroegen het aan holistisch huisarts en coach Juriaan Galavazi.
Juriaan is holistisch huisarts, coach en praktijkhouder bij Medisch Kwartier Naarden Vesting (MKNV). Als praktijkhouder stuurt hij een team aan van 3 artsen, 2 praktijkondersteuners, 5 assistentes en 13 zorgverleners vanuit de complementaire sector. MKNV staat voor aandacht, tijd en zorg. In deze praktijk zijn verschillende gezondheidsdisciplines samengebracht om breder naar klachten te kijken.
Wat doet langdurige stress precies met je?
“Het kan leiden tot hartkloppingen, verhoogde bloeddruk en spierspanning, met allerlei problemen van dien. Ook zijn er heel veel cellen betrokken bij je immuunsysteem, die dan minder goed functioneren. Je wordt vatbaarder voor de invloed van virussen en bacteriën.”
Extra belangrijk dus, om je niet teveel te stressen nu.
“Ja, maar met ‘ik mag geen spanning voelen, want dan word ik ziek’ ervaar je alleen maar meer stress en houd je het in stand.”
Hoe kunnen we ontspannen nu alles in ons leven - gezondheid, carrière, hypotheek, vrijheid, inkomen - opeens onzeker is?
“Allereerst is het goed om te beseffen dat de veiligheid die we normaal ervaren eigenlijk schijnveiligheid is. Ons geluk, vertrouwen en onze vrijheid zijn veelal afhankelijk van externe factoren. Denk aan je huis, baan, vakantie, huwelijk of auto. Maar dit zijn zaken die je áltijd kunt verliezen.
Aanvaarden dat het leven spannend is, je bang en gestresst bent en misschien weerstand voelt tegen de situatie, schept ruimte. Zelfs als je geconfronteerd wordt met ziekte of financiële tegenslag: in alle gevallen is het de kunst om zo de situatie zo snel mogelijk te aanvaarden.”
Wat levert dat op?
“Als je de realiteit ontkent, word je slachtoffer van de omstandigheden en verlies je regie over je leven. Stel, je werkt in de horeca en bent bang om je baan te verliezen, want dan mis je inkomen en kun je niet ontspannen. Om het gevoel van zekerheid te behouden verzet je je tegen de situatie.
Je vraagt elke dag aan je werkgever hoe het ervoor staat en praat er de hele dag over met collega’s. Je raakt zo gefocust op de angst om je baan te verliezen, dat je alleen maar meer spanning ervaart. Je houdt de angst in stand.
Maar als je toestaat dat je het spannend vindt en onderzoekt waar je precies bang voor bent, kun je het ombuigen. In dit voorbeeld is de persoon bang om een ontspannen leven te verliezen. Denk dan na, zijn er andere manieren waarop je kunt ontspannen? Wandelen of mediteren? Je hebt geen controle over de situatie, maar wèl invloed op hoe je ermee omgaat.
Vaak ontstaat er dan ruimte voor creatieve oplossingen. Misschien raak je geïnspireerd om de catering in te gaan, daar worden mensen nog niet ontslagen. Dit werk vind je misschien zelfs fijner, want je hebt meer vrijheid en dat past beter bij je.”
Hoe doe je dat, aanvaarden?
“Aanvaarden betekent erkennen dat iets er is, ook al is het niet prettig: het is de realiteit. Zeg tegen jezelf: ik baal ervan, het doet pijn en het maakt me bang, maar ik aanvaard dat het er is.
Aanvaarden is niet makkelijk. Het kost aandacht en energie. Neem de tijd om het te voelen en te onderzoeken en wijs jezelf niet af als het niet meteen lukt. Blijf het herhalen, steeds opnieuw. Wees mild naar jezelf.
Misschien helpt het je om te schrijven, mijmeren of iets fysieks te doen, zoals yoga of wandelen. Zolang je dit niet vanuit prestatie doet. Als je het forceert, beland je weer in die vicieuze cirkel.”
Behandel je momenteel cliënten die moeite hebben met de huidige omstandigheden?
“Niet specifiek voor ‘het Corona-probleem’, maar het is wel onderwerp van gesprek. In een stressvolle situatie als deze worden bepaalde patronen heel zichtbaar. Hoe je omgaat met moeilijke situaties in het leven wordt nu voor honderd procent uitvergroot.
Als je je daarvan bewust bent, kun je het aangrijpen als kans om gezondere patronen uit te proberen. Vragen die je jezelf kunt stellen zijn: wat zou ik doen als ik oprecht vriendelijk naar mezelf zou zijn? Ben ik aan het vluchten of neem ik de regie over mijn leven?Ik behandel bijvoorbeeld iemand met een burn-out. Mensen die een burn-out krijgen hebben vaak geleerd eigenwaarde te halen uit presteren en doelen nastreven en schieten daar zo ver in door dat ze ziek worden.
Mijn client is op de goede weg, zet zichzelf steeds meer op de eerste plek en ervaart dat haar wereld niet instort. Alleen merkt ze dat het oude patroon van pushen, doorzetten en vasthouden in de huidige situatie weer opspeelt: ze is angstig en probeert de situatie te controleren. Maar nu ze zich bewust is van haar gedrag kan ze bijsturen.”
Oefen je momenteel zelf ook in het aanvaarden van de realiteit?
“Het is en blijft een oefening. Al mijn theatercolleges waarin ik lezingen geef zijn afgelast, mijn trainingen verplaatst en sommige cliënten willen hun geld terug. Op financieel gebied is dat spannend. Ook moet ik opeens allemaal werk doen waar ik niet perse plezier in heb, meer organisatorisch. Dat roept natuurlijk weerstand op en dan oefen ik om het er te laten zijn.
Tegelijkertijd kijk ik waar ik mild naar mezelf kan zijn. Als ik een mindere dag heb, vraag ik mezelf af: moet dit nu of kan het ook morgen? Gelukkig voel ik me over het algemeen gelukkig. Ik sport, mediteer, wandel, doe yoga en dat doet me goed. Het is fijn om te merken dat de veranderde omstandigheden minimale invloed hebben op mijn geluk.”
Heb je nog meer tips om deze moeilijke tijd door te komen?
“Luister goed naar je lijf. Het is een kostbaar instrument, net zoals een horloge: het geeft precies aan hoe laat het is. Heb je hoofdpijn of gespannen schouders? Slaap je slecht en ben je veel moe? Dit kunnen signalen zijn dat je op de automatisch piloot functioneert en aan het vluchten of vechten bent.
Vluchten en vechten zijn reflexen, heel functioneel bij acuut gevaar. Maar van de realiteit kun je niet winnen en continu in verzet zitten levert op den duur klachten op. Neem je dan een aspirientje of ga je iets structureels aanpakken en goed voor jezelf zorgen? Durf je de regie te nemen over je eigen leven?”
Waarom is regie nemen over je eigen leven zo spannend?
“Dan ben je opeens verantwoordelijk voor jezelf. Doen wat de dokter zegt is soms makkelijker. Maar alleen jij weet wat goed voor jou is. De huisarts heeft vaak goede intenties, maar ook een eigen belang: erkenning en waardering en je snel mogelijk van je klacht afhelpen. Maar soms is het veel beter om de signalen in je lichaam te voelen en onderzoeken, in plaats van ze te onderdrukken met een chemisch goedje.
Als je hartkloppingen hebt, is er vaak meer aan de hand dan enkel een overactief hart. Je kunt een orgaan niet van een lichaam scheiden, net zoals je een mens niet kunt scheiden van zijn omgeving. Alles wat er in je leven speelt telt mee. Misschien zit je zoon in de puberteit zit of doe je mee aan sportwedstrijden, die de nodige druk opleveren.
Dat levert bepaalde gedachten op, die weer invloed hebben op je lijf en andersom. Een medicijn geven voor je hart is te kort door de bocht. Dat zie ik terug in de praktijk: in de twee jaar dat ik mijn cliënten ook mentaal coach, heb ik meer bereikt dan in de vijftien jaar dat ik alleen huisarts was.”
Wat maakte dat je holistischer wilde werken als huisarts?
“Door een burn-out moest ik noodgedwongen stoppen met werken. Toen heb ik allerlei therapievormen en coachingstrajecten uitgeprobeerd, omdat het aanbod uit de reguliere zorg me niet verder bracht. Ik heb veel kennis en ervaring opgedaan over wat goed werkt en betrouwbaar is.
Het werd een persoonlijk onderzoek: hoe kun je zelfzorg het beste vormgeven? Ik kreeg de regie over mijn leven terug en help anderen daar nu mee. Het is niet dé manier, het is mijn manier. En de reguliere zorg is nog steeds waardevol! Als je darmkanker hebt ben je blij dat je geopereerd kunt worden en chemo kunt krijgen. Maar vraag jezelf ook af: wat wil mijn lijf me eigenlijk vertellen?”
Lees ook:
Financiële ondersteuning voor therapeuten tijdens de Coronacrisis
Coronavirus: kans bij crisis
Holistische principes: de basis voor een integrale behandeling